Otaczająca nas rzeczywistość zmienia się dzięki nowym trendom. Firmy przyszłości muszą skupiać się na zmianach, orientować w bieżącej sytuacji i elastycznie dopasowywać swój model biznesowy.
Cloud computing jest jednym z najczęściej omawianych dzisiaj tematów. Pomimo relatywnego spadku popularności przetwarzania klastrowego (grid computing) i niespełnionych obietnic infrastruktury dostępnej na żądanie (utility computing) cloud computing wydaje się przyjmować we wszystkich branżach przemysłu oraz w środowisku akademickim. W porównaniu do poprzedników cloud computing ma większą zdolność do utrzymania się na rynku, gdyż jego koszty stają się coraz bardziej przewidywalne.
Rys. 1 Ontologia cloud computingu zaczerpnięta i przetłumaczona z opracowania Toward a Unified Ontology of Cloud Computing Lamia Youseff, Maria Butrico, Dilma Da Silva
Istotę cloud computingu zobrazować można jako pięć warstw wykorzystywanych do tworzenia aplikacji. Trzy pierwsze warstwy zalicza się do grupy elementów tworzących infrastrukturę. Wyróżnia się tutaj:
- Sprzęt i sterowniki – najniższa warstwa każdej aplikacji, sprzęt jest wymogiem koniecznym do spełnienia, aby budować i uruchamiać aplikacje. Rozwiązania w modelu cloud mają za zadanie dostarczyć właściwą moc obliczeniową do realizacji wymaganych przez klientów lub deweloperów oprogramowania zadań.
- System operacyjny – warstwa równie ważna i konieczna do tworzenia oprogramowania, dostawcy cloudcomputingowych platform dają możliwość wyboru systemu operacyjnego dla budowanego środowiska.
- Oprogramowanie cloud computing – trzecia warstwa gwarantuje w platformie oprogramowanie do właściwego zarządzania przestrzenią dyskową, mocą obliczeniową, komunikacją i wieloma innymi. Programiści i klienci platform cloudcomputingowych otrzymują zestaw gotowych narzędzi.
- Środowisko programistyczne cloud computing (Platform as a Service) – najważniejsza i dająca szerokie możliwości platforma budowania aplikacji w chmurze, z wykorzystaniem niższych warstw dostarczonych przez dostawcę usług cloudcomputingowych. Warstwa dedykowana jest dla programistów i deweloperów oprogramowania.
- Aplikacja cloudcomputingowa (Software as a Service) – ostatnia warstwa, dedykowana końcowym klientom, którzy zainteresowani są wyłącznie użytkowaniem aplikacji umieszczonej w chmurze.
Jednakże powyższa definicja nie jest do końca pełna. Przyjrzyjmy się zatem charakterystykom, które dokładnie określają, co to jest cloud computing. Z pewnością pomoże to w ocenie, czy konkretna oferta skierowana do nas jest naprawdę oparta na modelu cloud, czy jest to istniejąca już o wiele wcześniej usługa, która tylko ma „cloud etykietę”.
Poniżej przedstawiona jest uproszczona wersja definicji cloud computingu, opublikowana przez NIST (National Institute of Standards and Technology):
5 charakterystyk cloud computingu:
- Samodzielne korzystanie z usługi, usługa na żądanie (on-demand) – użytkownicy mogą instalować i konfigurować oprogramowanie bez niczyjej pomocy,
- Wszechobecny dostęp – usługa dostępna za pośrednictwem standardowych urządzeń sieciowych,
- Połączenie zasobów niezależne od ich lokalizacji,
- Elastyczność – użytkownicy mogą zwiększać lub zmniejszać swoje możliwości w zależności od ich woli,
- Pay-per-use – opłaty pobierane są od użytkowników w zależności od wykorzystanej mocy obliczeniowej, przepustowości łącza internetowego i przestrzeni dyskowej.
- Można stwierdzić, że cloud computing pozwala firmom zwiększać ich możliwości na bieżąco – w czasie rzeczywistym (dzięki Internetowi), w systemie pay-per-use, bez inwestowania w nową infrastrukturę, szkolenia nowych pracowników lub licencje nowego oprogramowania.
Możliwe modele dostarczenia produktu w modelu cloud:
- Software as a Service (SaaS) – klienci „wynajmują” oprogramowanie hostowane przez dostawcę,
- Platform as a Service (PaaS) – klienci “wynajmują” infrastrukturę i narzędzia programistyczne hostowane przez dostawcę w celu tworzenia własnych aplikacji,
- Infrastructure as a Service (IaaS) – dostawa infrastruktury komputerowej jako usługi.
Możliwe modele wdrażania cloud:
- Prywatny (private cloud) – infrastruktura jest własnością lub jest dzierżawiona przez jedną organizację i jest ona wykorzystywana wyłącznie przez tę organizację,
- Wspólny (community cloud) – infrastruktura jest wykorzystywana przez wiele organizacji i wspiera konkretne wspólnoty, które mają wspólne cele (np. polityka, misja, wymogi bezpieczeństwa),
- Publiczny (public cloud)– infrastruktura jest własnością pojedynczej organizacji, która sprzedaje usługi cloud skierowane do ogółu społeczeństwa lub konkretnych branż,
- Hybrydowy (hybrid cloud) – infrastruktura jest kompozycją dwóch lub więcej „chmur” (prywatnych, wspólnych lub publicznych), które są unikalnymi jednostkami, ale są powiązane ze sobą jedną technologią.
Rys. 2 Modele wdrażania cloud computing
źródło: www.csrc.nist.gov/groups/SNS/cloud-computing/index.html
Cloud computing jest zatem modelem opartym na usługach (np. dostępu do systemu ERP lub innych aplikacji) i praktycznie bezinwestycyjnym. Dzięki temu może być środkiem do znacznego zoptymalizowania kosztów IT i natychmiastowego dostarczania nowych systemów dla biznesu. Jest wiele firm, które już teraz korzystają z modelu cloud computing lub dążą do jego wprowadzenia, nie zawsze nawet posługując się tą nazwą.
Wirtualizacja, będąca warunkiem koniecznym działania w chmurze, już teraz osiąga szczyt popularności. Pozwala ona bezpiecznie współdzielić zasoby, a także daje swobodę wprowadzania zmian i rozbudowy systemów. Wirtualizacja wspiera ideę cloud computing w wielu aspektach, pozwalając zbudować łatwo zarządzalną infrastrukturę. W rezultacie, w przypadku wirtualizacji serwerów, zamiast wielu maszyn fizycznych mamy jeden zasób mocy obliczeniowych, które możemy przydzielać według potrzeb. Dzięki zamianie fizycznych serwerów na maszyny wirtualne działające na pojedynczym, fizycznym serwerze, organizacje ograniczają koszty sprzętu i redukują powierzchnię serwerowni swoich data center.
Chmura publiczna i prywatna
Dla małych i średnich przedsiębiorstw atrakcyjna może być idea chmury publicznej (public cloud). W założeniach firmy nie będą musiały utrzymywać własnej, często skomplikowanej i kosztownej infrastruktury oraz personelu do jej obsługi, a jednocześnie będą mogły podnieść elastyczność i dostępność systemów informatycznych. Zamiast osobno nabywać sprzęt i oprogramowanie, zakupią w formie usługi gotowe aplikacje (w modelu SaaS), dostosowując wydatki na IT do aktualnej sytuacji biznesowej. W efekcie będą w stanie dynamicznie zwiększać moc środowiska informatycznego i wraz z rozwojem przedsiębiorstwa zwiększać zakres używanych zasobów lub redukować w czasach słabszej koniunktury.
Zasoby IT stają się w tym modelu dostępne dla użytkowników niezależnie od miejsca dostępu i od urządzenia, z którego w danym momencie korzystają. Duże przedsiębiorstwa realizować mogą cloud computing w postaci tak zwanej chmury prywatnej (private cloud).
Najbardziej popularną formą rozwiązań przetwarzania w chmurach jest Software-as-a-Service, gdzie klient kupuje dostęp do aplikacji. O bezpieczeństwo i ciągłość działania takich aplikacji troszczy się na bieżąco zespół techniczny data center użyczającego usługę. Jego rolą jest także informowanie o dostępności i reagowanie na zgłoszenia klientów o nieprawidłowościach. Jak wynika z najnowszej prognozy firmy Gartner Research, marketingowy szum o oszczędnościach, jakie daje SaaS, szczególnie w czasie spowolnienia gospodarczego, zaczął przekładać się na sprzedaż takich rozwiązań. W 2009 r. firmy na całym świecie kupiły produkty SaaS warte 7,5 mld dol. Najczęściej kupowanym w modelu SaaS oprogramowaniem są narzędzia do zdalnej współpracy, wymiany plików i komunikacji (sprzedaż w 2009 r. 2,57 mld dol.). Następne w kolejności są systemy zarządzania relacjami z klientem (2,28 mld dol.) oraz zasobami przedsiębiorstwa (1,23 mld dol.). Pozostałe klasy rozwiązań (np. zarządzanie łańcuchami dostaw) wygenerowały w 2009 r. przychód 1,43 mld dol. Wciąż niewielka (68 mln dol. sprzedaży w 2009 r.) jest popularność pakietów oprogramowania biurowego w modelu SaaS. Oznacza to, że ani skierowana do firm oferta Google Apps czy zapowiadana na bieżący rok internetowa wersja pakietu Microsoft Office nie są – przynajmniej na razie – produktami najbardziej pożądanymi przez klientów biznesowych. Jak przewiduje Gartner, mimo wciąż ograniczonego zaufania do SaaS sprzedaż oprogramowania w tym modelu będzie systematycznie rosła, by w 2014 r. osiągnąć na świecie poziom 14 mld dolarów.
Autor: Łukasz Żur, iComarch24 SA, Grupa Kapitałowa Comarch
